Dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
Dzieci ze SPE, dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – słysząc taki termin najczęściej zakładamy, że dotyczy on wyłącznie dzieci z niepełnosprawnościami. W rzeczywistości jest to dużo szersza grupa, której nie jest łatwo funkcjonować w przedszkolu, a potem także w szkole.
Zgodnie z aktami prawnymi MEN „uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi to uczeń, który ze względu na określone cechy, niepełnosprawność, deficyty lub dysfunkcje wymaga dodatkowego wsparcia edukacyjnego, aby zapewnić mu możliwość pełnego uczestnictwa w procesie edukacyjnym, osiągnięcia sukcesów edukacyjnych oraz rozwinięcia pewnego potencjału”. Rozporządzenie MEN w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach wskazuje na konkretne grupy dzieci, uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Są to dzieci:
z niepełnosprawnością,
niesłyszące,
słabosłyszące,
niewidome,
słabowidzące,
z niepełnosprawnością ruchową, w tym afazją,
z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim,
z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym,
z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera,
z niepełnosprawnościami sprzężonymi,
niedostosowane społecznie,
zagrożone niedostosowaniem społecznym,
z zaburzeniami zachowania i emocji (w tym z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi),
ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się (z dysleksją, dysgrafią, dysortografią, dyskalkulią),
z niepowodzeniami edukacyjnymi (w tym z inteligencją niższą niż przeciętna),
z deficytami kompetencji i zaburzeniami sprawności językowych,
przewlekle chore,
będące w sytuacji kryzysowej lub traumatycznej,
zaniedbane środowiskowo,
z trudnościami adaptacyjnymi,
szczególnie uzdolnione.
Jak widać definicja ta obejmuje szereg niepełnosprawności, deficytów i dysfunkcji, które mogą negatywnie wpływać na rozwój i funkcjonowanie dziecka. Rozpoznanie potrzeb takiego dziecka jest możliwe nie tylko dzięki analizie dostarczonych przez rodziców dokumentów, ale także dzięki obserwacjom wychowawców. Niejednokrotnie to właśnie przedszkole jest miejscem, w którym po raz pierwszy jako rodzice otrzymujemy informację o potrzebie podjęcia oddziaływań mających na celu wsparcie rozwoju dziecka, o potrzebie udania się do specjalisty czy placówki diagnostycznej.
Co w przypadku, gdy proces diagnostyczny przedłuża się, a tym samym pozyskanie dokumentu uprawniającego do specjalistycznej pomocy również się odwleka? Objęcie pomocą psychologiczno-pedagogiczną dziecka ze SPE może nastąpić zanim jeszcze wyniki badań trafią do przedszkola, po wstępnym rozpoznaniu na drodze obserwacji pedagogicznej. Takim dzieciom udzielamy pomocy w trakcie bieżącej pracy, poprzez zajęcia rozwijające uzdolnienia, zajęcia z pedagogiem, psychologiem bądź logopedą. Natomiast po dostarczeniu diagnozy jesteśmy w stanie bardziej ukierunkować naszą pracę, ustalić wspólne cele i stworzyć optymalne warunki dla rozwoju przedszkolaka.
Opracowała: mgr Magdalena Instunajd, pedagog specjalny